Volgens de ‘Dadermonitor’ van de Nationaal Rapporteur Mensenhandel worden jaarlijks maar zo’n 23 zaken van arbeidsuitbuiting en criminele uitbuiting voor de rechter gebracht. In slechts de helft van die zaken wordt ook echt iemand veroordeeld.
Ook FairWork signaleert dat arbeidsuitbuiting in Nederland onvoldoende in beeld is en dat vele zaken onbestraft blijven. FairWork ziet al jaren dezelfde top 10 van uitzendbureaus waarover meldingen van misstanden worden gedaan. De aanpak van arbeidsuitbuiting is niet toereikend, ondanks alle inspanningen die worden gepleegd.
Strafrechtelijke zaken van arbeidsuitbuiting stranden vaak vroegtijdig, omdat onzeker is of een gedraging ook echt strafbaar was als mensenhandel. FairWork onderschrijft de aanbeveling van de Nationaal Rapporteur dat het Openbaar Ministerie (OM) meer moet inzetten op vervolging van mensenhandel om zo een duidelijker begrippenkader te krijgen.
Grijze gebied
Naast arbeidsuitbuiting komt FairWork veel zaken tegen in het zogeheten ‘grijze gebied’. Hier gaat het om opzettelijke uitbuiting door misbruik van wet- en regelgeving en lichtere strafrechtelijke overtredingen (zoals valsheid in geschriften en fraude) waarbij de ‘dwang’ ontbreekt. Het OM zou meer mogen inzetten op het vervolgen voor deze delicten. Zulke zaken worden nu eerder bestuursrechtelijk afgedaan door het uitdelen van boetes aan werkgevers of het intrekken van een vergunning. Deze bestuurlijke aanpak levert gedupeerden over het algemeen niets op. Het is zelfs waarschijnlijk dat gedupeerde werknemers niets terugzien van boetes voor onderbetaling die worden geïnd door de overheid. Ook de conclusie van de Nationaal Rapporteur is dat er geen zicht is op het effect van handhaving op dit punt.
Ernstig benadeelden
Het aantal ernstig benadeelden in het grijze gebied in Nederland is groot en een goede aanpak, met oog voor het slachtofferperspectief, blijft achter. Wij onderschrijven daarom het belang van het verkennen van de grenzen van de aanpak binnen het strafrecht.
Ook roept FairWork de Inspectie Sociale Zaken en Werkgelegenheid op om beter toe te zien op het beschermen van de rechten van werknemers. Naar voorbeeld van ons buurland België, met een vergelijkbare situatie, zou de Nederlandse inspectie bescherming van werknemersrechten als prioriteit moeten hebben. Op die manier kan ook het signaal naar werkgevers worden gegeven dat uitbuiting niet wordt getolereerd.