Twee Marokkaanse mannen die in nood zitten melden zich in 2015 bij FairWork. Ze hebben FairWork gevonden met hulp van een kennis, die ons op zijn beurt vond via Google. We gaan in gesprek met de mannen, Fouad en Anouar (fictieve namen). Ze zijn radeloos: beiden werken ze al een aantal jaren voor een wasserij in Amsterdam. Fouad brengt wasgoed rond in een bestelbus, Anouar was tot voor kort bedrijfsleider van de wasserij. Daarvoor krijgen ze nauwelijks betaald.
Beiden mannen zijn ongedocumenteerd in Nederland, en werken voor een Marokkaans/Nederlandse werkgever die een aantal wasserijen in Amsterdam bezit. In deze wasserijen wordt het linnengoed gewassen voor hotels. Deze wasserijbranche is inmiddels een bekende sector als het gaat om signalen dat er uitbuiting voorkomt. Hotels zouden er goed aan doen kritisch te kijken met welke wasserijen ze in zee gaan, om te voorkomen dat ze in de keten betrokken zijn bij uitbuiting en mensenhandel.
Valse beloftes
Anouar en Fouad zouden een vast bedrag van 40 euro per gewerkte dag ontvangen. Ze werken lange dagen, vaak tot ’s avonds laat. In de zomer lopen de temperaturen in de wasserij hoog op. In het begin slapen ze ook in de wasserij.
De werkgever doet voortdurend valse beloftes. Zo zegt hij tegen Anouar en Fouad dat hij hun salaris (40 euro per dag) voor ze opspaart; geld dat ze nooit meer terugzien. Elke maand ontvangen ze alleen 300 euro cash. De werkgever zegt dat hij met het ingehouden loon een verblijfsvergunning voor de mannen gaat regelen.
Schijnhuwelijk
De werkgever is blij met Anouar als bedrijfsleider. Hij wordt tegen zijn wil gekoppeld aan een vrouw, zodat hij via een schijnhuwelijk een verblijfsvergunning zou kunnen krijgen. Daarmee zou hij legaal kunnen werken, zodat er geen problemen ontstaan tijdens een inspectie op de werkplek. Als Anouar niet meewerkt aan deze verblijfsprocedure, zou hij zijn baan verliezen en zijn leven niet zeker zijn, wordt hem verteld. Anouar voelt zich zeer onprettig bij deze situatie, en wil niet meewerken aan de fraude.
De werkgever houdt zich ook voor anderen via valse contracten bezig met frauduleuze constructies ten behoeve van verblijfsvergunningen.
Bedreigingen
Anouar en Fouad ontvangen regelmatig bedreigingen van de werkgever zodat ze geen stappen ondernemen tegen hem; de mannen zijn afhankelijk van de baas en zijn bang voor hem.
FairWork helpt de mannen bij het doen van aangifte tegen hun werkgever in het kader van mensenhandel. De zaak komt eind 2021, zes jaar later, voor de rechter en de werkgevers worden veroordeeld voor mensenhandel.
Reactie slachtoffers
Anouar en Fouad geven aan dat zij na het horen van het vonnis enorme opluchting voelen; de zaak had zwaarder op hen gedrukt dan ze zich hadden gerealiseerd. Anouar geeft aan: ‘mijn baas heeft vijf jaar van mijn leven afgenomen, ik kon toen niets tegen hem doen, ik was machteloos’.
Nu zullen Anouar en Fouad eindelijk aan vrienden en familie durven te vertellen wat hen is overkomen; de formele erkenning speelt een grote rol in hoe ze de zaak kunnen afsluiten. Door Fouad en Anouar uit te buiten, verdienden hun werkgevers veel geld aan hen; een deel van dat onbetaalde salaris zal aan de mannen worden terugbetaald, zoals het hoort in een rechtvaardige samenleving.
Misbruik van ongedocumenteerden
Zoals in zoveel zaken die FairWork ziet, heeft een werkgever misbruik gemaakt van de kwetsbare positie van twee migranten zonder papieren. Hij heeft ze voorgelogen en het toch al magere loon grotendeels nooit uitgekeerd.
FairWork vindt het van belang dat arbeidsuitbuitingszaken voor de rechter worden gebracht. Dit gebeurt nog te weinig en hierdoor staan slachtoffers in de kou. Zonder strafzaak is er geen erkenning en vervliegt de hoop op achterstallig salaris.