Ook in 2022 was onze hulp weer hard nodig. Van relatief kleine ingrepen met groot persoonlijk effect tot grote misstanden die we aankaarten in de media, bij de politiek en beleidsmakers.
Bijvoorbeeld de schokkende conclusie van ons onderzoek dat een kwart van de Nederlandse bedrijven zich wel eens schuldig maakt aan arbeidsuitbuiting. Dat vraagt steeds meer van ons en met het nodige succes, maar doet soms ook verzuchten; dweilen we niet met de kraan open? Wat kunnen we meer doen? Uit die gedachte is Fair Jobs ontstaan. Het eerste uitzendbureau waar uitzendkrachten zelf aan het stuur staan. Wat kan dat betekenen voor een echt ander systeem? Een ambitie die we verder gaan onderzoeken en uitwerken in 2023. Maar nu eerst 2022: we presenteren ons prachtige jaarverslag met veel voorbeelden van het werk dat het geweldige team en onze onvolprezen, veelkleurige vrijwilligers deden. Allemaal in het teken van onze meerjarenstrategie, samen werkend aan ons doel: Recht halen moet meer opleveren dan het kost voor slachtoffers van arbeidsuitbuiting in Nederland.
KEN JE RECHTEN EN WEET HOE JE VOOR JEZELF KUNT OPKOMEN
FairWork wil dat iedere internationale werknemer in Nederland zijn of haar rechten kent en weet hoe voor zichzelf op te komen. Wij spelen een rol in die informatievoorziening en ondersteunen cliënten om de informatie te gebruiken om hun recht op te eisen.
Om te zorgen dat zo veel mogelijk internationale werknemers hun rechten kennen, hebben we informatie verspreid via voorlichtingsbijeenkomsten, via social media en door cliënten persoonlijk te informeren wanneer zij contact met ons zochten. Vaak werken we hierin samen met andere organisaties. Dit werkt goed, omdat we hierdoor meer mensen bereiken. Zo organiseerden we ruim 25 voorlichtingsbijeenkomsten, vrijwel allemaal samen met andere organisaties. Daarnaast hielden we vaste spreekuren bij partnerorganisaties. Die hebben we gepromoot door 26 gezamenlijke facebook events.
Door middel van online campagnes hebben we in totaal ruim 286.000 mensen voorzien van informatie over arbeidsrechten in Nederland (een stijging van ruim 23.000 mensen ten opzichte van 2021). Op de website FairWork bieden we in 18 talen informatie over arbeidsrechten en ondersteuningsmogelijkheden. We ontvingen ruim 54.000 bezoekers die meer dan 164.000 pagina’s bekeken. Naast Nederlandse gebruikers gebeurde dat vooral door Engels-, Pools- en Spaanstalige gebruikers.
HULP OP MAAT & TOEGANG TOT RECHT
FairWork wil dat iedere kwetsbare internationale werknemer in Nederland hulp op maat krijgt en toegang heeft tot recht. Helaas ondervinden velen van hen hier misstanden op hun werk. Daarbij hebben zij vaak verschillende vormen van ondersteuning nodig om deze op te lossen. Voor sommige cliënten volstaat informatie vanuit FairWork, zodat zij zelf hun positie kunnen verbeteren. Anderen hebben intensievere begeleiding nodig, zodat zij bijvoorbeeld een melding kunnen doen bij de autoriteiten. Ook dragen we mensen over aan een andere hulporganisatie of een advocaat.
In 2022 klopten 1.194 internationale werknemers bij ons aan met een vraag of klacht over hun werk. Dat aantal is vergelijkbaar met vorig jaar (1.215). Zij hebben van FairWork relevante informatie en waar nodig ondersteuning ontvangen. Aan deze mensen is gevraagd of er nog andere collega’s waren in dezelfde situatie: dat waren er 1.898. Dit is een flinke stijging in vergelijking met 2021: toen werden 666 collega’s genoemd.
FairWork zag bij 388 mensen (32,5% van alle cliënten) signalen van mensenhandel. In 2021 was dat 22,4 % (272 van de 1.215 cliënten). Dit betekent een aanzienlijke groei in het deel van onze cliënten dat te maken heeft met (zeer) ernstige misstanden op het werk of zelfs mensenhandel. Hier maken wij ons zorgen over. Tegelijkertijd betekent het dat FairWork haar toegankelijkheid voor cliënten in ernstige arbeidssituaties heeft verbeterd.
De vragen en klachten van cliënten worden behandeld door onze teams die georganiseerd zijn per taal. Een teamcoördinator werkt hierin samen met vrijwilligers die kennis hebben van de taal en cultuur. Zij bepalen samen hoe ze de cliënten op maat ondersteunen. In 2022 waren 68 internationale vrijwilligers actief bij FairWork.
PROFESSIONALS HERKENNEN MENSENHANDEL EN WETEN WAT TE DOEN
Talloze professionals in Nederland, in heel diverse sectoren, komen tijdens hun dagelijkse werk in aanraking met werknemers uit andere landen. De FairWork Academie verzorgt voor hen trainingen op maat, zodat zij mogelijke slachtoffers kunnen herkennen en weten hoe ze kunnen bijdragen aan de strijd tegen uitbuiting.
In 2022 werden circa 800 mensen getraind door FairWork. Ons bereik was daarmee ongeveer even groot als in 2021. Ook werd door de FairWork Academie in circa 94 gemeenten en in alle Veilig Thuisregio’s van Nederland bijgedragen aan een doorleefde meldroute voor signalen van mensenhandel. Zowel aandachtsfunctionarissen bij gemeenten als mensen bij andere organisaties die wij getraind hebben, geven aan dat na onze training meer signalen mensenhandel herkend worden dan daarvoor.
Tienduizenden mensen uit Oekraïne vonden een veilige plek in Nederland. Veel van hen konden en wilden snel aan het werk. Dat vertaalde zich bij FairWork in een toenemend aantal trainingsverzoeken van organisaties die deze vluchtelingen ondersteunen. Zij zien in de praktijk dat de Oekraïense nieuwkomers kwetsbaar kunnen zijn voor uitbuiting, bijvoorbeeld doordat ze nog weinig kennis van de Nederlandse taal en regels hebben of doordat ze onderdak krijgen bij particulieren die ook werk aanbieden. Bekijk het trainingsprogramma
SLACHTOFFER STAAT CENTRAAL IN AANPAK VAN ARBEIDSUITBUITING
FairWork vindt dat het belang van de slachtoffers altijd centraal moet staan in de aanpak van arbeidsuitbuiting. Daarom vragen wij de Arbeidsinspectie en beleidsmakers prioriteit te geven aan zorg voor het slachtoffer boven handhaving. Dat er goed naar deze mensen geluisterd wordt is niet alleen menselijk, maar uiteindelijk ook juridisch verstandiger. Zo kunnen overtredingen echt aangepakt worden en creëren we een klimaat waarin mensen misstanden durven te melden.
FairWork heeft drie speerpunten waar we ons ook in 2022 hard voor hebben gemaakt. We willen dat de geringste aanwijzing zorgvuldiger wordt vastgesteld; slachtoffers en benadeelden effectiever hun onbetaalde loon op kunnen eisen en er een strikte scheiding komt tussen de controle op arbeidsrechten en de controle van de verblijfsstatus, zodat ongedocumenteerden zich veilig voelen om misstanden te melden.
Ook de problemen in de uitzendsector bleven een belangrijk thema. We zetten ons in voor structurele veranderingen. Dit deden wij onder andere door regelmatig knelpunten en klachten te bespreken met de Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) en daarnaast in overleg te gaan met individuele bedrijven. Mede dankzij onze inspanningen is in 2022 voortgang geboekt op een aantal belangrijke aanbevelingen uit ons eerder gepubliceerde verbeterplan voor de uitzendbranche:
- er komt een certificeringsplicht voor uitzendbureaus zodat inleners weten met welk bureau ze in zee kunnen gaan;
- er komt een wet die onder andere verplicht stelt dat het huurcontract wordt losgekoppeld van het arbeidscontract;
- veel uitzendbureaus werken inmiddels met een inkomensgarantie voor de eerste periode dat een nieuwe arbeidsmigrant in Nederland arriveert;
- ook mag de werknemer na beëindiging van het arbeidscontract nog vier weken in de woning verblijven.
FairWork in de media
Om slachtoffers zichtbaar te maken in de samenleving, delen wij verhalen over moderne slavernij in Nederland. Ook verspreiden we inhoudelijke bevindingen, aanbevelingen en knelpunten. Dit is belangrijk met het oog op beleidsbeïnvloeding en onze eigen profilering.
We ontvingen 38 mediaverzoeken (2 minder dan in 2021). Er verschenen 21 publicaties over ons werk in dagbladen en op de radio (6 meer dan in 2021). Met deze free publicity bereikten we 16,2 miljoen mensen (6,1 miljoen meer dan in 2021). De mediawaarde (bedrag dat betaalde publiciteit op die plek gekost zou hebben) van deze aandacht bedroeg €77.630 (€237.240 minder dan in 2021).
Op de sociale media is de achterban van FairWork toegenomen: op Facebook groeiden we van 8.582 naar 9.131 volgers en op LinkedIn van 1.654 naar 2.043. Alleen op Twitter daalden we licht (van 2.288 naar 2.272 volgers). Op Mastodon zijn we begonnen met een nieuw kanaal. Het aantal leden van de nieuwsbrief steeg van 1.359 naar 1.527.
DUURZAME NETWERKOPBOUW
FairWork functioneert als een spin in het web waar het gaat om de strijd tegen arbeidsuitbuiting en de ondersteuning van slachtoffers. Dat betekent dat veel partners uit het netwerk ons weten te vinden, en wij hen. Samenwerking is cruciaal, zowel voor de praktische cliëntondersteuning, als voor de beleidsbeïnvloeding. Samen met strategische partners en een breed netwerk kunnen we internationale werknemers die arbeidsmisstanden ondervinden of hier kwetsbaar voor zijn effectiever ondersteunen. Ook kunnen we krachtiger pleiten voor structurele verbeteringen in de aanpak van arbeidsuitbuiting in Nederland.
Regelmatig ontvangt FairWork vragen en verzoeken van organisaties uit het netwerk om cliënten te ondersteunen, mee te denken over plannen, of onze visie op arbeidsuitbuiting en aanverwante thema’s toe te lichten. Dit varieert van de Nederlandse Arbeidsinspectie tot zorgcoördinatoren mensenhandel, migrantenorganisaties, of andere NGO’s die met kwetsbare migranten werken.
Steun nu het werk van FairWork
FairWork is een belangrijke schakel in de aanpak van arbeidsuitbuiting. Onze stichting is afhankelijk van subsidies en donaties. Wil jij ook een financiële bijdrage doen aan ons onmisbare werk? Doneren kan rechtstreeks via NL54 TRIO 0198440405 t.n.v. Stichting FairWork te Amsterdam of via de donatiepagina op deze website. Ook kun je een bewustwordings- of sponsoringsactie voor ons opzetten, bekijk hier voorbeelden.
Blader hier door de digitale versie van het jaarverslag 2022
of download FairWork jaarverslag 2022