‘We hopen wel dat ons verhaal mensen wakker schudt en instanties aanzet om deze misstanden aan te pakken.’
Hij zit naast me op het bankje, rugzak stevig tegen het lichaam geklemd. Zijn ogen zijn onafgebroken gericht op zijn broer die in de verte geïnterviewd wordt voor de Nederlandse televisie. Het is hun verhaal, over hoop op een beter leven en hoe het zo gigantisch mis kon gaan. Het was hun droom om na een jaar hard werken in Europa terug te gaan naar Colombia, een huisje te bouwen voor hun moeder en een klein bedrijf op te zetten. Kippen verkopen was het plan. Inmiddels zijn ze drie jaar verder en zitten al negen maanden in een uitzichtloze situatie.
Binnen de EU is vrij verkeer van mensen toegestaan. Maar vaak ‘lokken’ malafide uitzendbureaus met ondoorzichtige constructies en valse beloftes mensen vanuit landen buiten de EU naar Nederland. Dat betekent dat ze kwetsbaar zijn, afhankelijk van de werkgever en bij ontslag direct de status illegaal in Nederland opgeplakt krijgen.
Als ik Juan vraag naar zijn leven in Colombia, verschijnt een glimlach op zijn gezicht. Hij vertelt over de zoete vruchten die overal groeien, de muziek die tot ’s avonds laat in de straten klinkt en de samenhorigheid in de wijk waar hij woonde. Ook de armoede en de uitzichtloosheid sijpelen door in zijn verhaal.
‘Groeien er in Nederland ook mango’s?’ vraagt hij plotseling. Ik moet hem teleurstellen. ‘Het enige wat ik in de aanbieding heb zijn appels en peren. Dat is wel wat anders dan die tropische vruchten in jouw geboorteland hè’, antwoord ik. ‘Si señora’, zegt hij lachend.
In Europa
Toen ze in Bogota in aanraking kwamen met een uitzendbureau dat werk in Polen aanbood met een salaris waar ze in Colombia niet van durfden dromen, twijfelden ze geen moment. Ze sloten een lening af bij de bank, kochten een ticket en een paar dagen later stapten ze op het vliegtuig naar Polen. Daar bleek het allemaal heel anders te liggen. Het uurtarief lag ver onder het beloofde bedrag, de huisvesting was slecht, een verblijfsvergunning kregen ze niet en werk was er steeds maar voor een paar dagen. Na enkele maanden afzien vertrokken ze op aandringen van weer een ander uitzendbureau naar Nederland. Slechter kon het toch niet worden, dachten ze.
Nachtmerrie
In Nederland gingen ze direct aan het werk in een slachterij. Uitbenen hadden ze nog nooit gedaan. Training kregen ze niet voor dit gevaarlijke beroep en beschermende kleding was nauwelijks aanwezig. Toen Juan uitschoot met het uitbeenmes en een diepe wond in zijn hand sloeg sleepte het uitzendbureau hem langs verschillende ziekenhuizen totdat ze de goedkoopste aanbieder gevonden hadden. Medicijnen kreeg hij niet, die waren te duur. Daarna ging het snel bergafwaarts. Het huis waar ze woonden was zo slecht dat Carlos besloot aangifte te doen bij de politie. De eigenaar van het uitzendbureau was woedend en dreigde met ontslag als hij de aangifte niet introk. Maar Carlos had genoeg van al het onrecht en trok de aangifte niet in. Het huis werd door de politie ontruimd en Juan en zijn broer werden op staande voet ontslagen. In één klap waren ze alles kwijt.
Wat blijft is een schuld in Colombia, een lege portemonnee in Europa en een uitzichtloze situatie in een Nederland.
‘Voor ons zal het niet meer helpen’, zegt hij.
‘We hopen wel dat ons verhaal mensen wakker schudt en instanties aanzet om deze misstanden aan te pakken.’
FairWork helpt
Maria Bruquetas van FairWork helpt Juan en zijn broer om achterstallige betalingen te vorderen. Ook trekken ze samen aan de bel om de politiek wakker te schudden. Er moet een einde komen aan deze misstanden. De pakkans voor bedrijven is klein en af en toe een boete nemen ze op de koop toe. Dat is nog altijd goedkoper dan op een fatsoenlijk manier een bedrijf runnen.
De meeste arbeidsmigranten zonder papieren durven niet te klagen, uit angst om ontslagen of uitgezet te worden. Gelukkig waren Juan en zijn broer moedig genoeg om wel hun beklag te doen. Want ook als je in Nederland werkt zonder geldige papieren, heb je rechten. Si señora!