Ongedocumenteerde migranten: hoe spreken we over deze groep in Nederland? Zijn het slachtoffers van een onrechtvaardig systeem, profiteurs van de welvaartsstaat of harde werkers die bijdragen aan de economie?
Het I-CLAIM rapport over irreguliere migratie in Nederland beschrijft hoe er in Nederland wordt gesproken over mensen zonder verblijfsvergunning (irreguliere migranten), en hoe dit verschilt tussen de media, de politiek en het maatschappelijk middenveld. Het onderzoek kijkt vooral naar de woorden die worden gebruikt en de verhalen die worden verteld.
Andere termen
Een eerste conclusie is dat elke groep andere termen gebruikt om over deze migranten te praten.
- In de politiek hoor je vaak woorden als “afgewezen asielzoekers” of “vreemdelingen”.
- Maatschappelijke organisaties gebruiken liever het woord “ongedocumenteerd”.
- De media gebruiken veel verschillende termen, waaronder soms ook “illegalen” — een woord dat de andere groepen minder vaak gebruiken.
Daarnaast zien we dat er in Nederland vooral op een politieke manier over irreguliere migratie wordt gepraat.
- De media en de politiek zien het vooral als een probleem dat te maken heeft met wetgeving, grensbewaking en asielbeleid, zowel in Nederland als in Europa. Er is veel aandacht voor het ‘politieke spel’ tussen politici op dit thema.
- Maatschappelijke organisaties richten zich meer op de menselijke kant. Zij proberen de migranten neer te zetten als mensen met verhalen en emoties, maar doen dat vaak door hen te laten zien als kwetsbaar en afhankelijk van hulp.
Het onderzoeksrapport laat zien dat het gesprek over irreguliere migratie in Nederland vooral draait om controle en beleid. Media en politiek leggen de nadruk op regels en problemen. Maatschappelijke organisaties willen migranten menselijker maken.
Werk is taboe
Een voor FairWork belangrijke conclusie is dat er in Nederland weinig wordt gesproken over ongedocumenteerde migranten als mensen die werken of bijdragen aan de samenleving.
Bij FairWork merken we al jaren dat het moeilijk is om met ongedocumenteerden zelf over werk te praten; het is een taboe. Maar ook met handhavers is dit gesprek moeizaam; daar ligt de nadruk op de ‘illegaliteit’. Voor ons is dit zorgelijk. Want als we niet praten over werk, hoe kunnen we dan praten over misstanden en het belang van arbeidsrechten opeisen?
Het I-Claim rapport pleit voor een bredere en meer evenwichtige manier van praten over deze mensen — met aandacht voor hun verhalen, hun problemen, maar ook hun inzet en bijdrage aan de maatschappij.
Lees hier het hele onderzoeksrapport: Discourses about irregularised migrants in the Netherlands – I-CLAIM
Lees meer over I-Claim: I-Claim: International cooperation on improving the conditions of irregular migrants – FairWork