Stel, je werkt als baliemedewerker in Hoogeveen. Aan de balie komt Ileana uit Roemenië om zich in te schrijven in de gemeente. Haar begeleider Jan regelt de zaken, hij haalt haar paspoort uit zijn zak en voert het woord. Ileana, die ‘in de rozen gaat werken’, staat er verlegen bij. Wat je ook doet, het lukt je niet om contact met haar te maken. Je krijgt er een raar gevoel van. Als je in het systeem kijkt, zie je 14 inschrijvingen in het pand waar ze gaat wonen. Wat doe je?
Zet een ‘knip’ in het gesprek dat je voert. Je was bezig met een inschrijving in het BRP, maar je gaat nu iets doen om te kijken of je de signalen van mensenhandel helder kunt krijgen.
Tip 1: loop naar het kopieerapparaat om een kopie te maken en bedenk rustig welke vragen je wilt stellen.
Vragen die je kunt stellen aan Ileana:
- ‘Heb je je nieuwe woning al gezien? Bevalt deze?’
- ‘Bij welk bedrijf ga je werken? Ben je daar al geweest?’
De meeste informatie haal je niet zozeer uit haar antwoorden, maar uit de manier waarop ze antwoord geeft. Als ze honderduit vertelt, kan dit je onderbuikgevoel wegnemen. De kans is groot dat ze niets vertelt (taalbarriere, zenuwen) of alleen ‘ja, leuk’ zegt. Baliemedewerkers geven aan dat ze op dit punt vastlopen. Terwijl juist geen of een half antwoord een bevestiging kan zijn van je vermoeden.
Vragen die je kunt stellen aan Jan:
- ‘Wat is jullie relatie met elkaar?’ (vriend, collega, begeleider werk)
- ‘Graag wil ik nu wat vragen aan Ileana stellen. (Wilt u plaatsnemen bij de blauwe paal?)’
- ‘Welke zaken regelt u voor Ileana?’
Op het moment dat Jan je weinig ruimte laat om zelf vragen te stellen aan Ileana (‘Ze verstaat het niet’) kan dat een bevestiging zijn van je onderbuikgevoel. Ook als hij aangeeft dat hij een collega is, is het raar dat je je niet rechtstreeks tot Ileana kunt richten.
Nadat je de inschrijving toch hebt gedaan (geen weigeringsgronden), is het verstandig te overleggen met een collega. Vertel wat je hebt gezien. Houd het bij de feiten:
- Vrouw uit Roemenië die geen oogcontact maakt en geen antwoord geeft op vragen aan de balie;
- De begeleider laat weinig ruimte om in gesprek te gaan met Ileana;
- Hij beheert haar paspoort en regelt de zaken;
- 14 inschrijvingen in een eengezinswoning.
Je kunt je observaties zien als legoblokjes die je stapelt. Niet ieder punt is een even sterk signaal van mensenhandel, maar als je ze op elkaar stapelt, bereik je toch een zekere hoogte. Jouw inschatting is belangrijk. Vind jij dat er nu naar moet worden gekeken door mensen die verstand hebben van mensenhandel, maak dan een melding bij de aandachtsfunctionaris mensenhandel in jouw gemeente.
Natuurlijk kunnen er allerlei dingen aan de hand zijn, mensenhandel is ‘slechts’ een van de mogelijkheden. Je hoeft niet op zoek naar bewijs voor mensenhandel. Een vermoeden is voldoende.
Professionals die tijdens hun dagelijks werk in aanraking komen met (mogelijke) slachtoffers van mensenhandel kunnen gratis en vrijblijvend een adviesgesprek aanvragen bij de FairWork Academie.